موضوعات: پیشگیری و بهداشت

شیر خوردن شبانه نوزادان و کودکان اغلب موجب ایجاد پوسیدگی در دندان های جلو و بالا می شود ولی ممکن است سایر دندان ها را نیز درگیر کند. عوامل زیادی در ایجاد پوسیدگی دندانی نقش دارند. یک عامل شایع، استفاده از نوشیدنی های شیرین به دفعات زیاد و به مدت طولانی است. به خواب رفتن کودک به همراه شیشه شیر که حاوی شیر، آبمیوه و یا هر مایع شیرین دیگر حاوی قند باشد، موجب پوسیدگی دندان ها در مدت زمان بسیار کوتاهی خواهد شد. این پوسیدگی ها اغلب با سرعت بسیار زیادی پیشرفت می کنند و می توانند موجب ایجاد عفونت، آبسه و دندان درد در کودک شوند. شیر خوردن شبانه نوزاد باید به هنگام درآمدن نخستین دندان ها یعنی در حدود ۶ ماهگی متوقف شود. توجه به این توصیه نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان کم سن و سال دارد.

پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان

پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است که توسط باکتری هایی که اغلب توسط بزاق مادر به نوزاد منتقل می شود ایجاد می شود. وقتی مادر قاشق یا پستانک نوزاد را برای امتحان کردن دما یا تمیز کردن آن در دهانش قرار می دهد، موجب منتقل شدن باکتری های دهان خود به نوزاد می شود، بنابراین لازم است از انجام این عادت خود داری شود. بعد از شیر دادن به نوزاد، لثه نوزاد را با یک دستمال پاکیزه و مرطوب به ملایمت تمیز کنید. بعد از درآمدن دندان های شیری نوزاد، آن ها را توسط یک مسواک سایز کودکان و به همراه خمیر دندان حاوی فلوراید به آرامی مسواک کنید. میزان خمیر دندان به کار رفته باید بسیار کم و مقدار آن در حد یک دانه برنج باشد. اولین معاینه دندانپزشکی باید توسط دندانپزشک اطفال قبل از یک سالگی انجام شود. توجه و به کار گیری توصیه هایی که توسط دندانپزشک متخصص کودکان ارائه می شود موجب خواهد شد فرزند شما در دوران کودکی و سپس در بزرگسالی از دندان هایی سالم برخوردار باشد.

نقش دندان شیری کودکان تنها جویدن غذا نیست. هر دندان شیری به عنوان یک راهنما برای در آمدن دندان دائمی جایگزین که از زیر دندان شیری رویش می یابد عمل می کند.اگر دندان شیری کودک زود تر از زمان طبیعی از دست برود، دندان دائمی جایگزین آن، راهنمای رویش خود را از دست می دهد. در این صورت ممکن است در موقع در آمدن کج شده یا در جای غیر طبیعی رویش کند.همچنین دندان های مجاور به سمت فضای خالی دندان شیری از دست رفته متمایل می شوند.به این ترتیب این فضا کوچک شده و دندان های دائمی فضای کافی برای درآمدن در محل طبیعی خود را نخواهند داشت.
فضا نگهدار موجب حفظ فضا های ناشی از زود از دست رفتن دندان های شیری شده تا در زمان روییدن دندان های دائمی، فضای کافی برای رویش آن ها وجود داشته باشد.

انواع فضا نگهدار

فضا نگهدار ها از استینلس استیل یا مواد پلاستیکی یا از هر دو ساخته می شوند. بعضی از فضا نگهدار ها متحرک هستند و می توان آنها را از دهان در آورد و دوباره قرار داد. بعضی از انواع دیگر ثابت هستند و روی دندان ها چسبانده می شوند. فضا نگهدار های متحرک قسمت هایی دارند که از مواد پلاستیکی ساخته شده و فضاهای خالی ناشی از کشیدن یا از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری را باز نگه میدارند. فضا نگهدارهای متحرک بیشتر در کودکان بزرگتر که توانایی نگه داری و مراقبت از آن را دارند استفاده می شوند. بسته به اینکه چند دندان شیری از دست رفته باشد و همچنین سن کودک و وضعیت رویشی دندان های دائمی از انواع متنوعی از فضا نگهدارها استفاده میشود. بعضی از فضا نگهدار ها می توانند دارای دندان مصنوعی هم باشند که در قسمت های جلویی دهان موجب باز گرداندن زیبایی و در قسمت های عقبی دهان کمک به جویدن کودک می کنند.

فضا نگهدارها اغلب توسط دندان پزشک متخصص کودکان و بطور اختصاصی برای هر کودک و توسط قالبگیری از دهان کودک ساخته می شوند. طی چند روز اول استفاده از فضا نگهدار ممکن است کودک حس نا معمول داشته باشد که به تدریج بر طرف می شود. فضا نگهدار متحرک ممکن است روی تکلم کودک تاثیر بگذارد، ولی طی چند روز کودک می آموزد که چگونه به طور طبیعی با آن صحبت کند.

نگهداری و مراقبت از فضا نگهدار

مسواک زدن منظم کودک برای حفظ سلامت لثه در نواحی تماس با فضا نگهدار ضروری است. در مورد فضا نگهدارهای ثابت باید از جویدن غذاهای سخت و چسبنده توسط کودک که می تواند موجب شل شدن حلقه دور دندان و جدا شدن سیم متصل به آن شود، جلوگیری کرد.

فیشور سیلنت – شیار پوش چیست؟

شیار پوش دندان یا فیشور سیلانت یکی از موثرترین روش های محافظت و جلوگیری از پوسیدگی دندان است. در این روش شیار های واقع در سطوح دندان، توسط موادی ویژه که نقش سدی محافظ را دارد، پوشیده و مسدود می شوند. به این ترتیب جلو نفوذ باکتری ها و مواد غذایی به عمق شیار های دندان که موجب ایجاد پوسیدگی دندانی می شود گرفته می شود. این روش بدون درد و ناراحتی بوده و نیاز به تراش دندان و تزریق بی حسی ندارد. در نتیجه اغلب کودکان همکاری لازم برای انجام آن را دارند.
دندان هایی که شیار های عمیق دارند، بسیار مستعد پوسیدگی هستند، چون موهای مسواک قادر به تمیزکردن مواد غذایی و باکتری ها از عمق این شیار ها نیست. دندان های آسیای اول دائمی یا دندان های ۶ اغلب دارای شیار های عمیقی هستند، با توجه به اهمیت ویژه دندان های ۶ لازم است تا به محض رویش این دندان ها در حدود ۶ سالگی برای بررسی نیاز به انجام عمل فیشورسیلنت به دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه شود.
قرار دادن شیارپوش چندان زمان بر نبوده و در طی چند دقیقه انجام می شود. مراحل انجام آن به طور خلاصه به این صورت است که در ابتدا سطح دندان کاملا توسط ابزار و مواد مخصوص پاک و سپس خشک می شود. سپس به ترتیب در چند مرحله مواد مختلفی به منظور آماده سازی سطح دندان به کار می رود. در انتها ماده فیشور سیلنت روی سطوح مورد نظر دندان قرار گرفته و توسط تابش اشعه به آن سخت می شود.
بعد از اتمام کار نیاز به مراقبت خاصی از سوی بیمار نیست، ولی لازم است هر ۶ ماه یکبار به منظور بررسی صحت و سلامت فیشور سیلنت به دندانپزشک کودکان مراجعه شود تا در صورتی که تمام یا قسمتی از آن دچار نقص شده باشد، اصلاح گردد.

شیار پوش

به احتمال زیاد با عبارت مشهور پیشگیری بهتر از درمان است موافق هستید. بهترین مصداق این جمله در زمینه  سلامت دهان و دندان است. جلوگیری از آسیب دیدن دندان از طریق روش های پیشگیرانه همیشه نتایج بهتری از ترمیم کردن دندان ها به دنبال داشته، کم هزینه تر بوده و برای کودک نیز آسان تر است.
به عنوان نمونه فیشور سیلنت یا شیار پوش دندان یکی از اثر گذار ترین روش ها به منظور پیشگیری از شروع و یا حتی متوقف کردن پوسیدگی های اولیه است. گرچه به طور طبیعی شیارهایی روی سطح جونده دندان ها وجود دارد، ولی در بسیاری از مواقع عمق زیاد این شیارها و مدخل بسیار کوچک آنها موجب می شود حتی مسواک زدن مستمر هم قادر به تمیز کردن عمق آنها نباشد، جایی که به دلیل نازک بودن مینای دندان یا حتی در مواردی عدم وجود مینا، مستعد ترین بخش دندان به ایجاد پوسیدگی است.
همواره باکتری هایی در عمق شیار های دندان وجود دارند که از مواد قندی و نشاسته ای موجود در محیط دهان تغذیه می کنند. محصول جانبی این باکتری ها اسید هایی است که مواد معدنی ساختار دندان را در خود حل کرده و به مرور زمان ایجاد پوسیدگی میکنند. فیشور سیلنت یا شیار پوش دندان، با مهر و موم کردن شیارهای سطح دندان، از دسترسی باکتری های ساکن در عمق این شیارها به مواد غذایی مورد نیاز خود جلوگیری کرده و موجب نابودی و یا غیر فعال شدن آنها می شود. علاوه بر این، شیار پوش، سطحی صاف و صیقلی بر روی سطح دندان ایجاد می کند که موجب پاکیزه سازی راحت تر دندان می گردد.
اگر مساله هزینه مطرح نبود، ایده آل آن بود که همه دندان های آسیا، تحت فیشور سیلنت تراپی قرار می گرفتند. با توجه به موضوع هزینه و فایده، دست کم باید دندان هایی که به تشخیص دندانپزشک اطفال در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند، هر چه سریع تر فیشور سیلنت شوند.
درمان فیشور سیلنت روشی محافظه کارانه بوده و چیزی از ساختار دندان حذف نمی کند. به علاوه انجام آن چندان زمان بر نبوده و نیاز به تزریق بی حسی موضعی نیز ندارد و با توجه به این موارد، انجام آن برای کودکان بسیار به جا و منطقی است.

فیشور سیلنت

پوسیدگی شدید زودهنگام دوران کودکی

والدین و مراقبین نوزادان بایستی به خوبی در مورد خطرات تغذیه نوزادان با شیشه شیر محتوی شیر، آبمیوه ها و نوشیدنی های شیرین، بویژه در هنگام خواب آنها آگاه باشند. چنین کاری موجب می شود تا دندان های کودک به مدت زمانی طولانی در تماس با مواد قندی قرار داشته باشد که اغلب و به سرعت موجب پوسیدگی های زیاد و وسیع در دندان های نوزادان و کودکان نو پا خواهد شد. به این وضعیت پوسیدگی زود هنگام دوران کودکی (ECC) و یا اصطلاحا “پوسیدگی شیشه شیر” گفته می شود.
اگر هرگونه علائمی از پوسیدگی دندانی در دندان های کودکان زیر ۳ سال مشاهده شود، به این حالت “پوسیدگی شدید زودهنگام دوران کودکی” (S-ECC) گفته می شود. دراین صورت باید هر چه سریعتر به دندانپزشک کودکان مراجعه شود.

پیشگیری از چنین مشکلاتی با توجه به نکات زیر قابل انجام است:
– مراقب باشید که هیچ گاه کودک در حالی که شیشه شیر به دهان دارد به خواب نرود
– کودک را به تغذیه از طریق فنجان تشویق کنید
– تغذیه کودک از طریق شیشه شیر را در ۱ سالگی متوقف کنید
– از آغشته کردن پستانک به عسل و یا هر ماده شیرین دیگر خود داری کنید
– رژیم غذایی متنوعی را با توجه به سن کودک و توصیه های موجود در مورد تغذیه در نظر بگیرید
– مراجعه منظم به دندانپزشک کودکان را فراموش نکنید

اولین معاینه نوزاد توسط دندانپزشک متخصص کودکان نباید دیرتر از ۶ ماهگی انجام شود
در طی این مراجعات، دندانپزشک کودکان نکات و اطلاعات لازم در این زمینه را با والدین کودک در میان خواهد گذاشت

و مهمترین نکته اینکه همواره به یاد داشته باشید:
کودک بایستی تغذیه شده و سپس به تختخواب برود نه اینکه به تختخواب برود و سپس تغذیه شود